عقلانیت دینی بر اساس نظریه ادراکات حقیقی و اعتباری علامه طباطبایی

  بحث از عقلانیت دین یکی از مهمترین مباحث در حوزه دین پژوهشی به شمار می‌آید. بعضی قائل به عقلانیت حداکثری بوده و تک­تک آموزه‌های دینی را مستقیماً قابل اثبات منطقی دانسته‌اند. دقیقاً در نقطه­ی مقابل، دیدگاهی است که معتقد است سنجش گزاره‌های دینی با عقل، تقابل با ایمان­گروی داشته و دینداری هیچ سنخیتی با عقل­گروی ندارد. بعضی نیز در عین اعتقاد به اثبات­پذیری برخی از گزاره‌های دینی، آنها را نقدپذیر دانسته‌اند. در این مقاله بر اساس نظریه­ی ادراکات حقیقی و اعتباری علامه طباطبایی و تقسیم گزاره‌های دینی به نظری و عملی، عقلانیت هر یک از این دو بخش را به ­صورت مجزا بررسی کرده و دین را در هر دو بخش حکیمانه دانسته‌ایم. عقلانیت گزاره‌های نظری از آنجا که تحت ادراکات حقیقی طبقه­بندی می­شوند، به اثبات­پذیری منطقی آنها است. امّا گزاره‌های عملی اگرچه به­خاطر اعتباری­بودن از تیررس برهان خارجند؛ ولی این به­معنای عدم معقولیت آنها نیست؛ چرا که معقولیت آنها وابسته به غایات معقولی است که بر آنها مترتب می‌شود.